Enkele maanden geleden volgde ik twee opleidingsdagen rond lichaamstaal, met name Kalmerende signalen bij paarden door Rachaël Draaisema. Hoewel ik mij hier al sedert enkele jaren verder in aan het verdiepen ben, besef ik telkens opnieuw hoeveel er nog te leren valt én hoe belangrijk het vermogen om de paarden goed te lezen is wanneer ik therapie aan het geven ben. Ik heb er al vaak over geschreven, over de bijzondere gevoeligheid van paarden en toch blijft het een onderwerp waar ik maar niet over uitgepraat geraak.

 

Enkele dagen na de opleiding werd het belang van die lichaamstaal opnieuw erg duidelijk. Ik stond samen met een zestienjarig meisje en één van onze pony’s in de kleine overdekte piste. De pony vond het daar heel erg eng, het was hard aan het waaien en regenen. Dit maakte geluid op het dak én ze was alleen, ze had geen paardenvriendjes rond haar. Ze toonde dus erg duidelijk onrustig gedrag en het meisje en ik konden dit goed observeren. Ik stelde het meisje de vraag aan wat ze kon zien dat de pony stress had, waarop ze zei: “Ze loopt druk heen en weer, ze is luid aan het hinniken, haar spieren zien er gespannen uit, ze maakt snelle bewegingen, …”. We bedachten samen wat we konden doen om de pony te helpen kalmeren, zodoende verminderde het goed zichtbare gedrag maar onderhuids school er nog wel wat spanning. Ik toonde het meisje hoe ze kon kijken naar de ogen, de op elkaar geperste lippen, de plooien rond de mond, … Dit herkende ze wel, met een zwak lachje zegt ze: “Als ik stress heb, dan knijp ik mijn tanden hard op elkaar en kijk ik veel in het rond, ik denk dat ik er dan ook zo een beetje uitzie.”

 

Na enkele malen uitgebreid te rollen in het zand en zich te schudden, lijkt de grootste spanning gezakt. Om haar nog even te helpen helemaal tot rust te komen besluiten we om de pony te krabben op de plekken waar ze dat graag heeft, en dat werkt, de pony begint uitgebreid te geeuwen en gapen. Hierdoor moet het meisje lachen want het dier trekt erg gekke bekken. Hoe grappig het er ook uitziet, het werkt wel. Door te geeuwen en haar onderkaak uit te rekken laat de pony de laatste beetje spanning afvloeien en komt helemaal ontspannen naast mij staan.

 

Het meisje in de piste werd enkele maanden eerder aangemeld door het CLB, ze geraakte niet meer naar school omdat ze zo veel stress had dat het haar ziek maakte. Stress en spanning ervaren waren dus belangrijke thema’s voor haar. Alsook dit al dan niet laten zien en wat wij en anderen kunnen doen om hierbij te helpen. Ik tracht de vergelijking te maken met wat we zojuist gezien hadden bij de pony en het meisje zelf. Het lukt haar maar moeilijk om over zichzelf te reflecteren. Ze heeft geen idee of het al dan niet zichtbaar is bij haar wanneer ze stress krijgt, laat staan hoe zij ermee kan omgaan of anderen haar kunnen helpen. “Daarom kom ik toch naar hier, om dat te leren.” Zegt ze, lichtjes geïrriteerd door mijn vragen. Ze klaagt dat we zo veel praten, daarom lukte het niet bij de psycholoog omdat praten niks voor haar is, voegt ze er nog snel aan toe.

 

Geen probleem, dan gaan we met de pony werken beloof ik haar. Ik wil het meisje een simpele grondwerk oefening aanleren, niet om ervoor te zorgen dat ze tegen het einde van de sessie de oefening feilloos kan. Wél om te zien wat het met haar doet om iets nieuw te moeten doen wat ze nog niet goed kan. Wetende dat de pony de oefening niet correct zal uitvoeren als het meisje zich niet de juiste, rustige, zelfzekere houding weet aan te nemen. Ik wil een situatie creëren waarin er mogelijks bij haar iets wordt teweeggebracht waar we dan over kunnen reflecteren.

 

De pony die nog steeds rustig naast mij staat terwijl ik uitleg aan het meisje wat er van haar verwacht wordt, komt plots in beweging en gaat recht tussen ons staan. In lichaamstaal bij paarden noemen we dit ‘splitsen’, dan gaat één paard staan tussen een ander paard die spanning opbouwt en de oorzaak van de spanning (een ander paard, een hond, een mens, een plastiekzakje dat wappert, …) om het gespannen paard te helpen zich minder gespannen te voelen. Omdat er geen andere aanleiding kon zijn waarom de pony ineens besloot om welgeteld twee en halve stappen naar voor te zetten, én omdat ik weet dat dit een pony is die moeilijk onrust kan verdragen en dit steeds zal proberen te verhelpen bij kuddegenoten en dus ook bij mensen, besluit ik om het gedrag niet te negeren. Ik benoem dat ik zie hoe de pony tussen ons is komen staan en vraag aan het meisje waarom zij denkt dat ze dit zou gedaan hebben.

 

Het meisje kijkt mij verward aan en geeft toe geen idee te hebben. Ik bevraag haar naar haar spanningsniveau, dewelke ze toegeeft redelijk hoog ligt, en hoe die was voor ik begon uit te leggen wat we gingen doen. Ze kijkt mij ietwat argwanend aan, maar laat wel toe om dit verder te exploreren. Uiteindelijk komen we er op uit, dat hoewel ze hier niets van laat merken het meisje enorme stress krijgt van deze situatie. Meer specifiek: ik die iets van haar verwacht en zij die het onmiddellijk goed wil doen. Het moment dat ze dit uitspreekt, loopt Mary door en gaat een eindje verder staan. Ik check opnieuw in en jawel hoor haar spanning is gezakt. “Ze heeft mij dus verraden!” zegt ze met een lach in haar stem.

 

Zo komt het meisje erachter dat zij, in tegenstelling tot de pony, niet toont wanneer ze stress heeft én maakt ze de verbinding met de zorg die de pony kreeg en zij misschien ook wel nodig heeft maar niet kan krijgen op deze manier… Het is veel om te verwerken in één keer dus besluiten we om de sessie af te sluiten door samen iets ontspannend te doen, ze wil graag samen met de pony even gaan grazen op de wei nu de regen gedaan is. In de maanden die volgen krijgt deze pony steeds de rol van ‘verrader’. Op de momenten dat het écht lastig wordt (of ze nu emotioneel erg geraakt is of spanning opbouwt), dan komt de pony haar opzoeken, naast haar staan, tussen ons in staan. Op deze manier verraad ze, zowel aan mij als aan het meisje, wanneer er spanning ontstaat waardoor we er de nodige aandacht aan kunnen besteden en het niet meer vermomd blijft onder sociaal wenselijk gedrag.